Khi Loài Vật Lên Ngôi – Lời cảnh tỉnh về tham vọng và hậu quả

Khi Loài Vật Lên Ngôi (War with the Newts) của Karel Čapek là một tiểu thuyết khoa học viễn tưởng sắc sảo, kết hợp giữa hài hước châm biếm và dự báo xã hội sâu sắc.​

Câu chuyện bắt đầu khi thuyền trưởng người Hà Lan, Van Toch, trong một chuyến săn ngọc trai, phát hiện ra một loài sa giông khổng lồ và thông minh ở một hòn đảo gần Sumatra. Nhận thấy tiềm năng, ông huấn luyện chúng sử dụng dao để tách vỏ hàu và chống lại kẻ thù tự nhiên như cá mập, đồng thời mở rộng hoạt động thu thập ngọc trai. Sau khi Van Toch qua đời, công ty Salamander Syndicate được thành lập, khai thác loài sa giông như một lực lượng lao động giá rẻ cho các công việc dưới nước như xây đập, thủy điện và kéo dài đường bờ biển. ​

Tuy nhiên, khi số lượng sa giông tăng lên hàng tỷ và lan rộng khắp các vùng biển, xung đột giữa con người và loài sa giông trở nên không thể tránh khỏi, dẫn đến cuộc chiến tranh giành quyền lực và sự sống còn. 

Thông qua hình tượng loài sa giông, Karel Čapek đã khéo léo phản ánh bản chất man rợ và tham vọng không giới hạn của con người, đồng thời đặt ra những câu hỏi về đạo đức, trách nhiệm và hậu quả của việc lạm dụng khoa học và thiên nhiên. Tác phẩm được coi là một trong những tiểu thuyết khoa học viễn tưởng hay nhất, mang tính tiên tri về tương lai nhân loại. ​

Với lối kể chuyện dí dỏm nhưng đầy ẩn ý, Khi Loài Vật Lên Ngôi không chỉ là một câu chuyện viễn tưởng hấp dẫn mà còn là lời cảnh tỉnh sâu sắc về hậu quả của tham vọng và sự thiếu trách nhiệm đối với môi trường và xã hội.